Emerytura niemiecka a zamieszkanie w Polsce
Stan faktyczny: Czy jest możliwość uzyskania porady dotyczącej prawa niemieckiego odnośnie otrzymywania niemieckiej emerytury? Chodzi o sytuację mojej teściowej, która wyjechała do Niemiec w 1984 roku i ewentualnie mogłaby przebywać w Polsce. Jest to osoba starsza, chora na poważną demencję. Nie wiemy czy jedynym wyjściem jest zamieszkiwanie przez nią blisko polskiej granicy po to, aby otrzymywać niemieckie świadczenia, czy też możemy mieć ją blisko nas.
Przedłożone dokumenty: brak
Generalną zasadą, która obowiązuje wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej, jest tzw. koordynacja emerytur, czyli zasada, że emeryci i renciści mają prawo otrzymywać swoje świadczenia w miejscu zamieszkania, bez względu na to, na jakim terytorium którego państwa członkowskiego mieszkają.
Emerytura niemiecka a zamieszkanie w Polsce
W większości przypadków wejście Polski do UE spowodowało, że przestały obowiązywać dwustronne umowy. W przypadku Niemiec wciąż obowiązuje umowa z 9 października 1975 r. zawarta pomiędzy PRL a RFN o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym. W załączniku III, część A do rozporządzenia 1408/71 polska strona wprowadziła bowiem zapisy umożliwiające utrzymanie w mocy postanowień powyższej umowy. W myśl tej umowy świadczenia przyznaje się według tzw. zasady włączenia okresów, tj. okresy ubezpieczeniowe z jednego państwa umowy przejmuje się do systemu drugiego państwa umowy. Zasada włączenia okresów stanowi, że okresy ubezpieczenia danej osoby liczą się tak, jak gdyby przepracowała swoje życie zawodowe jednolicie w Niemczech czy w Polsce.
Rozpatrując zatem wniosek o emeryturę konkretnej osoby, ustala się, które przepisy należy stosować – czy te z rozporządzeń wspólnotowych, czy też postanowienia wcześniejszej umowy dwustronnej. Datą graniczną jest tu 1 stycznia 1991 rok (data zjednoczenia Niemiec) W takim przypadku znaczenie ma, czy teściowa pracowała na terenie byłej NRD czy w RFN. W przypadku byłej RFN istotne jest też, czy praca była już wykonywana przed 1 stycznia 1991 r, czy po tej dacie właśnie z uwagi na możliwość zastosowania umowy z 9 października 1975 r., która oparta jest na zasadzie terytorialności. To oznacza, że do rozpatrzenia uprawnień do świadczeń oraz ich wypłaty zobowiązana jest instytucja państwa zamieszkania – tutaj Polski (oczywiście po spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących praw do emerytury), która traktuje czas zatrudnienia w Niemczech jak własne okresy ubezpieczeniowe i ponosi ciężar finansowania świadczenia za te okresy. W sytuacji powrotu emeryta do Polski niemiecka część emerytury nie ulegnie zmianie, ale zmieni się ta część emerytury, która wypłacana była za okres przepracowany w Polsce. Są tu stosowane dwa rozwiązania.
Jeżeli teściowa ma już ustalone prawo do emerytury, wskazać należy co następuje.
Emerytura niemiecka a zamieszkanie w Polsce
W świetle obecnych zasad teściowa może mieć w Polsce swoje miejsce zamieszkania. Może to być potwierdzone zameldowaniem na pobyt stały, otwarciem rachunku bankowego w Polsce, korzystaniem z polskiej służby zdrowia itd.
Wyjeżdżając do Polski, może wskazać nowy rachunek bankowy do przekazywania należnych świadczeń z niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej. Jako emerytowi mieszkającemu w państwie członkowskim Unii Europejskiej świadczenie wypłaca się zgodnie z wnioskiem:
- w Niemczech na rachunek bankowy emeryta albo do rąk osoby upoważnionej przez emeryta (drogą pocztową),
- bądź w państwie zamieszkania (w tym przypadku w Polsce)– w formie transferu na zagraniczny rachunek bankowy prowadzony w banku w Polsce.
Świadczenie może zostać przekazane wyłącznie na rachunek teściowej jako świadczeniobiorcy. Przepisy prawne dopuszczają możliwość dokonywania wypłaty świadczenia na rachunek bankowy prowadzony dla opiekuna prawnego sprawującego opiekę nad osobą uprawnioną do świadczenia emerytalno-rentowego oraz dla osoby sprawującej opiekę nad osobą małoletnią, której przysługuje renta rodzinna – ale wymaga to indywidualnego sprawdzenia.
Z istoty świadczeń emerytalno-rentowych pochodzących z zagranicy wynika, że są to świadczenia otrzymywane w walucie innej niż złoty polski (tutaj byłoby to EURO).
Transfer niemieckiej emerytury osobom mieszkającym w innym państwie członkowskim UE dokonywany jest bezpośrednio (czyli bez pośrednictwa zagranicznej instytucji międzynarodowej) w walucie UE.
Emerytura niemiecka a zamieszkanie w Polsce