Korzystanie z nieruchomości przez jednego współwłaściciela a roszczenia pozostałych
Stan faktyczny: w 2012 roku jako wspólwłaściciel/jest 5ciu wspolwłascicieli/ złożylem wniosek do sądu o zniesienie wspołwłasności nieruchomości oraz rozliczenie pożytkow i przychodów oraz o zaległe pożytki od wspólwłascicielki, która w nadmiarze korzystała ze wspołwłasności, pobierała pozytki wedle swojego udziału , nie placąc czynszu oraz korzystała z lokalu usługowego.nieruchomość została sprzedana przez wszystkich wspólwłaścicieli notarialnie. W jaki sposób moge teraz dochodzić swoich roszczen odnośnie pożytow i wykorzystywania w nadmiarze przez ową wspołwłaścicielke. Prosze o wskazania prawne
Przedłożone dokumenty: brak
Akty prawne:
- Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93),
Korzystanie z nieruchomości przez jednego współwłaściciela a roszczenia pozostałych
Podstawą dochodzonych przez Pana praw jest bezpodstawne wzbogacenie (405, 410 kc) ale także art. 209 kc, który stanowi, że każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Dochodzenie przez jednego ze współwłaścicieli nieruchomości roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości jest czynnością zmierzającą do zachowania wspólnego prawa, o której mowa w art. 209 kc, mimo wygaśnięcia tego prawa.
Zgodnie z kodeksem cywilnym:
„Art. 405. [Bezpodstawne wzbogacenie]
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Art. 406. [Obowiązek wydania korzyści]
Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.”
Dyspozycja art. 405 kc wyznacza trzy podstawowe przesłanki powstania roszczenia o zwrot wzbogacenia, a mianowicie wymaga się, aby: 1) doszło do wzbogacenia majątku jednej osoby, uzyskanego kosztem majątku innej osoby, 2) wzbogacenie i zubożenie pozostawały ze sobą w związku w tym rozumieniu, iż wzbogacenie jest wynikiem zubożenia, a zatem by miały wspólne źródło, oraz 3) aby wzbogacenie nastąpiło bez podstawy prawnej.
W wyr. z 20.7.2007 r. (I CSK 105/07) SN podkreślał, że formuła użyta w art. 405 KC, iż wzbogacenie ma nastąpić „kosztem” zubożonego, a nie – jak to ujmował Kodeks zobowiązań – „z majątku”, stwarza podstawy do wniosku, że przesłanki związku między wzbogaceniem a zubożeniem nie należy rozumieć w duchu rygorystycznie pojmowanej „bezpośredniości” tego związku, a tym samym wykorzystywać w celu ograniczenia zobowiązania zwrotu wzbogacenia (w uzasadnieniu wyr. z 15.2.2018 r., IV CSK 97/17, SN wyraził pogląd, iż nie sposób zaaprobować stanowiska, że dla zaistnienia zobowiązania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest rzeczą obojętną, w jaki sposób i za czyją sprawą ktoś uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, a zatem zobowiązanie wzbogaconego powstaje tylko w razie uzyskania przez niego bez podstawy prawnej korzyści majątkowej kosztem innej osoby).
Zarówno zubożenie, jak i wzbogacenie wywołane są tą samą przyczyną. Jednak podstawowa przesłanka bezpodstawnego wzbogacenia nie ma charakteru związku przyczynowo-skutkowego między zubożeniem a wzbogaceniem różnych podmiotów, ponieważ co prawda zubożenie i wzbogacenie następują jednocześnie na skutek tej samej przyczyny, ale jest to jedynie koincydencja między zubożeniem a wzbogaceniem, a nie związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy nimi. Zubożenie i wzbogacenie łączy więc koincydencja (wspólna przyczyna), a nie związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy nimi, ponieważ wzbogacenie nie jest przyczyną zubożenia, które nie jest jego skutkiem (tak wyr. SA w Łodzi z 25.2.2014 r., I ACa 1121/13; tak też wyr. SA w Łodzi z 9.6.2016 r., I ACa 1754/15,; wyr. SA w Katowicach z 9.3.2018 r., I ACa 921/17).
Korzystanie z nieruchomości przez jednego współwłaściciela a roszczenia pozostałych
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 maja 2009 r. (sygn. akt IV CSK 27/09), przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu należy stosować wtedy, gdy brak jest innej podstawy prawnej, na jakiej możliwe byłoby przywrócenie równowagi majątkowej, naruszonej bez prawnego uzasadnienia, jak również wtedy, gdy inne środki połączone są z większymi trudnościami.
Szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia jest nienależne świadczenie (art. 410 § 1). Przez świadczenie w rozumieniu art. 410 należy rozumieć każde celowe i świadome przysporzenie na rzecz majątku innej osoby, które z punktu widzenia odbiorcy można przyporządkować jakiemuś zobowiązaniu, choćby w ogóle lub jeszcze nieistniejącemu albo nieważnemu (wyr. SN z 9.8.2016 r., II CSK 760/15, Biul. SN 2016, Nr 10, s. 11). Do powstania zobowiązania dochodzi w ten sposób, że wzbogacony uzyskuje bez podstawy prawnej korzyść majątkową w wyniku spełnienia świadczenia przez zubożonego. Brak podstawy prawnej oznacza tu brak causa świadczenia (zob. W. Czachórski, Czynności prawne przyczynowe i oderwane w polskim prawie cywilnym, Warszawa 1952; Wolter, Prawo cywilne 1986, s. 289 i n.) lub jej wadliwość (zob. art. 405, Nb 11). W stosunkach wielopodmiotowych wadliwość podstawy prawnej dla świadczenia i w konsekwencji nienależność świadczenia ocenia się nie w odniesieniu do stosunku, w ramach którego nastąpiło przysporzenie, lecz w odniesieniu do stosunku kauzalnego, w ramach którego doszło do uzgodnienia celu przysporzenia. W konsekwencji w takich stosunkach kondykcja przewidziana w art. 410 § 2 przysługuje między stronami świadczenia, tj. stosunku będącego przyczyną prawną przysporzenia, a nie stosunku, w ramach którego doszło do przysporzenia obejmującego przedmiot świadczenia. W tego rodzaju sytuacjach nie można wyłączyć istnienia wadliwej podstawy prawnej świadczenia pomiędzy spełniającym świadczenie i odbiorcą tego świadczenia, mimo dokonania przysporzenia obejmującego przedmiot świadczenia na podstawie ważnej umowy łączącej spełniającego świadczenie z odbiorcą przysporzenia, niebędącym jednocześnie odbiorcą świadczenia (wyr. SN z 7.5.2015 r., II CSK 444/14s). Jeżeli natomiast określone przesunięcie majątkowe nie jest wynikiem świadczenia, nie może powstać roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia, lecz jedynie roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia na zasadach ogólnych (art. 405–409; wyr. SN z 11.9.1997 r., III CKN 162/97, OSNC 1998, Nr 2, poz. 31). Poszczególne sytuacje, w których świadczenie jest nienależne, zostały wyczerpująco przedstawione w art. 410 § 2. Odpowiadają one w zasadzie znanym w prawie rzymskim szczególnego rodzaju skargom, tzw. kondykcjom (condictiones).
Korzystanie z nieruchomości przez jednego współwłaściciela a roszczenia pozostałych
Art. 410 Kodeksu cywilnego stanowi, że:
„§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego (chodzi tu m.in. o przepis art. 405 k.c., który mówi, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości)
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia”.
Przepis ten jest podstawą rozliczeń stron takich jak chociażby współwłaściciele lub byli współwłaściciele.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26.11.2009 r., III CZP 102/09, roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia staje się wymagalne w terminie, w którym powinno być spełnione zgodnie z art. 455 K.c.
Z kolei art. 455 K.c. stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
W dalszej kolejności należy zauważyć, iż przy tego rodzaju sprawach, strony zobowiązane do zwrotu świadczenia nienależnego, bardzo często powołują się na treść następujących przepisów Kodeksu cywilnego:
- Art. 411 pkt 2: „Nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego”.
- Art. 409: „Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu”.
Sąd każdorazowo bada całokształt okoliczność sprawy i z pewnością w tej konkretnej sprawie duże znaczenie odegrają zeznania stron lub świadków a także wcześniej złożony przez Pana pozew.
Jednocześnie informujemy, że serwis prawnikonline24 świadczy pomoc w sporządzaniu wezwań do zapłaty oraz pozwów cywilnych. Prosimy o wiadomość jeżeli będzie Pan zainteresowany naszym wsparciem.
Korzystanie z nieruchomości przez jednego współwłaściciela a roszczenia pozostałych
Masz podobny problem? Zadaj pytanie klikając tu