2.04.2020 r. Zajęcie drogi publicznej przez sąsiada
Stan faktyczny: Sąsiad ogrodził sobie drogę ul. X jak na zalaczniku o nazwie SZKIC, z ul X na X była to droga przejazdowa. Ogrodził sobie zaznaczony na niebiesko fragment plotkiem aby drogą nie jezdziły auta. Moje pytanie czy mial do tego prawo skoro ZDM wyraził mu na to zgodę ? Jeśli tak to na jakiej postawie ZDM zgadza się aby ktos sobie ogrodek zrobił na srodku drogi ? W pliku X dodaje pismo, odpowiedz ZDM na moj wniosek iz chciałabym jezdzic tą drogą jak rowniej zrobić sobie do mojej posesji wjazd od tej drogi. Czy maja prawo mi odmowic z uwagi ze mam wjazd od ul X? Czy prawnie maja prawo decydowac o tym ze sasiad za darmo podejmuje sobie decyzje o zamknieciu tej drogi ? W zalacznikach jest jeszcze miejscowy plan zagospodarowania z ktorego wynikia ze droga istnieje w obu kuerinkach a ZDM odpisal mi ze to jest plan z X roku i nie był aktualny , natomaist sasiad zamknac ta drogę juz w Xr , to czy nie powinno to byc w miejscowym planie i czy nie ejst to samowolka budowlana? W moim koncie sa wszystkie pliki i nie moge niestty wiecej dosłac
Przedłożone dokumenty: zdjęcia, pisma ZDM, wypis, wyrys, szkic, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
Akty prawne:
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego Dz.U. 1960 Nr 30 poz. 168)
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414)
Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. 1985 nr 14 poz. 60)
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93)
W chwili obecnej polecamy złożenie dwóch wniosków. Niestety ale Zarząd Dróg Miejskich nie był organem właściwym w sprawie z tego powodu, że zarządca drogi nie może nakazać rozbiórki obiektu budowlanego. Co prawda, odpowiedź jaką Pani otrzymała od ZDM, także jest nieprawidłowa, jednakże ZDM nawet postępując prawidłowo nie mógł orzec o przywróceniu drogi do stanu poprzedniego. Zostało to wyjaśnione w dalszej części opinii.
Pierwsze należy skierować do wójta. Na podstawie art. 61 § 1 Kodeksu Postępowania Administracyjnego wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego i wydanie na podstawie art. 36 w związku z art. 19 ustawy o drogach publicznych (u.d.p.), decyzji nakazującej przywrócenie do stanu poprzedniego pasa drogowego drogi gminnej poprzez usunięcie z niego samowolnie postawionego ogrodzenia posesji.
A drugie do do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego.
Na podstawie art. 61 § 1 Kodeksu Postępowania Administracyjnego wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego i wydanie na podstawie art. 49b ust. 1 i ust. 3 ustawy Prawo budowlane decyzji w sprawie niezgłoszonej inwestycji będącej samowolą budowlaną w postaci postawionego ogrodzenia.
Gdyby organy nie podjęły się rozwiązania sprawy, organami wyższej instancji są (dla zażalenia na bezczynność) dla wójta – Samorządowe Kolegium Odwoławcze natomiast dla PINB – Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego.
Oczywiście sąsiad nie miał prawa do zajęcia drogi. Nie można jednak w tej sytuacji zastosować argumentu, iż była to droga dojazdowa do Pani posesji, gdyż posiada Pani możliwość alternatywnego dojazdu, a zgodnie z przepisami dojazd musi być zapewniony ale wystarczy jedna droga prowadząca.
Zajęcie drogi publicznej przez sąsiada
Zasadniczo zakres zadań organu/podmiotu będącego zarządcą drogi wyznaczają przepisy art. 20 u.d.p. W świetle tych przepisów obowiązkiem zarządcy drogi jest m.in. wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających oraz przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich użytkowników (art. 20 pkt 11 i 12 u.d.p.).
Art. 36 u.d.p. stanowi: „W przypadku zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi lub niezgodnie z warunkami podanymi w tym zezwoleniu właściwy zarządca drogi orzeka, w drodze decyzji administracyjnej, o jego przywróceniu do stanu poprzedniego. Przepisu tego nie stosuje się w przypadku zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi lub niezgodnie z warunkami podanymi w tym zezwoleniu, wymagającego podjęcia przez właściwy organ nadzoru budowlanego decyzji o rozbiórce obiektu budowlanego.”
W świetle powyższego zarządca drogi może wydać decyzję administracyjną nakazującą przywrócenie pasa drogowego do stanu poprzedniego (w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego), a tym samym przymusowe wykonanie tej decyzji może się odbywać wyłącznie w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Dla zadanego pytania znaczenie ma jednak zastrzeżenie, że zarządca drogi nie może wydać decyzji, jeśli jej treścią miałby być nakaz rozbiórki obiektu budowlanego. Takie działania należą do właściwości organów nadzoru budowlanego. Ponieważ ogrodzenie stanowi obiekt budowlany (lub urządzenie budowlane związane z obiektem budowlanym) w rozumieniu przepisów ustawy Prawo budowlane, orzekanie o jego rozbiórce leży w kompetencjach organu nadzoru budowlanego. Ten precyzyjny rozdział kompetencji podkreślają sądy administracyjne (postanowienie NSA z dnia 21 września 2011 r., II GSK 1514/2010 oraz wyrok WSA w Olsztynie z dnia 2 kwietnia 2008 r., II SA/Ol 54/2008). Jeśli więc w danej sytuacji kompetencja do działania przysługuje organowi nadzoru budowlanego, zarządca drogi może jedynie skorzystać z instrumentu przewidzianego w art. 40 ust. 4 u.d.p., tj. nałożyć karę administracyjna za samowolne zajęcie pasa drogowego (na temat relacji pomiędzy art. 36 a art. 40 ust. 4 u.d.p. zob. wyrok NSA z dnia 11 maja 2011 r., II GSK 513/2010; wyrok NSA z dnia 8 lutego 2011 r., II GSK 231/2010 lub wyrok WSA w Szczecinie z dnia 14 stycznia 2009 r., II SA/Sz 825/2008).
Jeśli ogrodzenie znajdujące się w pasie drogowym zostało wykonane nie tylko bez zezwolenia zarządcy drogi, ale także w warunkach samowoli budowlanej (tj. bez dokonania wymaganego prawem zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej), to organ nadzoru budowlanego może orzec o rozbiórce na podstawie art. 49b ust. 1 Prawa budowlanego. Jeśli natomiast zgłoszenie zostało dokonane i zostało ono (wadliwie) przyjęte przez organ administracji architektoniczno-budowlanej, zastosowanie mają przepisy art. 50-51 pr. bud., również dopuszczające możliwość orzeczenia rozbiórki.
Zajęcie drogi publicznej przez sąsiada
Biorąc pod uwagę powyższe, adresatem nakazu rozbiórki ogrodzenia wybudowanego w pasie drogowym powinien być jednak inwestor, tj. podmiot, który wybudował ogrodzenie w warunkach samowoli budowlanej (sąsiad). Nie można więc uznać, że z przepisów Prawa budowlanego wynika, że obowiązek ten spoczywa na zarządcy drogi.
Na koniec można by rozważyć dopuszczalność zastosowania przepisów ustawy z Kodeks cywilny o ochronie własności, w szczególności art. 222 § 2 k.c. regulującego tzw. roszczenie negatoryjne. Zgodnie tym przepisem, przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. „Roszczenie” oznacza, że właściciel (lub podmiot inny niż właściciel, któremu roszczenia te także przysługują) może zwrócić się do sądu o nakazanie rozbiórki ogrodzenia wybudowanego w pasie drogowym osobie, która wybudowała to ogrodzenie (tj. naruszyła czyjąś własność). Wyrok sądu podlegać będzie egzekucji we właściwym trybie, na wniosek zarządcy drogi. Jak się jednak wydaje, nie jest właściwe sięganie do instytucji prawa prywatnego (działanie w sferze tzw. dominium) wówczas, gdy chodzi o wykonywanie prawem określonych zadań publicznych, jeśli istnieją wskazane wyżej normy prawne umożliwiające działanie w sferze tzw. imperium (władztwa administracyjnego). Instrumenty te wchodziłyby w grę wyłącznie w przypadku dróg wewnętrznych, tj. dróg nie mających charakteru dróg publicznych i zarządzanych przez podmioty dysponujące tytułem cywilnoprawnym do terenu (art. 8 ust. 2 u.d.p.).
Zajęcie drogi publicznej przez sąsiada