Upadłość a założenie spółki poza Polską – działania syndyka
Akty prawne:
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego. (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296)
- Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 1112 z późn. zm.)
Upadłość a założenie spółki poza Polską – działania syndyka
Syndyk, tak jak i sąd w Polsce ma jurysdykcję jedynie na terenie kraju. Ewentualna egzekucja za granicą mogła być prowadzona przez odpowiednik syndyka w UK, po uzyskaniu europejskiego nakazu zapłaty – jednak do czasu pozostawania Wielkiej Brytani w UE. Zatem teoretycznie nie powinno interesować syndyka i nie ma on prawa do ustalania majątku dłużnika, który nie podlega jego egzekcuji.
Po pierwsze syndyk może żądać wyjawienia majątku przez dłużnika ale na podstawie art. 57 ustawy prawo upadłościowe:
1. Upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie, które składa sędziemu-komisarzowi.
2. Upadły jest obowiązany udzielać sędziemu-komisarzowi i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku.
3. Sędzia-komisarz może postanowić, aby upadły będący osobą fizyczną nie opuszczał terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez jego zezwolenia.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do członków organu zarządzającego upadłego niebędącego osobą fizyczną.
5. Na postanowienie sędziego-komisarza, o którym mowa w ust. 3 i 4, przysługuje zażalenie.
Przesłane przez Państwa pismo jest prawie nieczytelne, ale można założyć, że syndyk powołuje się w nim na rat. 491 zn. 8 PrUp:
1. Po ogłoszeniu upadłości syndyk zwraca się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla upadłego z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczących upadłego, mających wpływ na ocenę jego sytuacji majątkowej, w szczególności dotyczących okoliczności powodujących powstanie po stronie upadłego obowiązku podatkowego w okresie pięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, oraz zasięga informacji w Krajowym Rejestrze Sądowym, czy upadły jest wspólnikiem spółek handlowych, jak również czy w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości sprawował funkcję członka organu spółek handlowych i czy w stosunku do tych spółek ogłoszono upadłość.
2. Syndyk informuje sędziego-komisarza o niezgodności informacji uzyskanych w sposób, o którym mowa w ust. 1, z danymi podanymi przez upadłego we wniosku o ogłoszenie upadłości.
Na podstawie tego przepisu zatem, syndyk zwaraca się do US a nie do dłużnika.
Upadłość a założenie spółki poza Polską – działania syndyka
Nie oznacza to jednak, że dłużnik ma prawo do odmowy udzielenia informacji, gdyż jak wskazano powyżej, art. 57 – Upadły jest obowiązany udzielać sędziemu-komisarzowi i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku.
Co do majątku i dochodów w UK.
Jeżeli syndyk ustaliłby, że posiada Pan majątek lub jest wspólnikiem spółki za granicą, byłaby to podstawa do umorzenia postępowania upadłościowego, gdyż:
Art. 382 ustawy:
1. o wyłącznej jurysdykcji sądów polskich należą sprawy upadłościowe, jeżeli w Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika.
2. Sądom polskim przysługuje również jurysdykcja, jeżeli dłużnik prowadzi w Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą albo ma miejsce zamieszkania lub siedzibę albo majątek.
3. Jeżeli jurysdykcja sądu polskiego jest wyłączna, postępowanie upadłościowe ma charakter głównego postępowania upadłościowego. W pozostałych przypadkach postępowanie upadłościowe ma charakter ubocznego postępowania upadłościowego.
Sydnyk sam nie ustali czy ma Pan dochód lub jest wspólnikiem spółki za granicą, gdyż sydnyk uzyskuje informacje albo od Pana albo (jak w art. 491 zn. 8) od US.
Jeżeli sydnyk powezimie jednak te informacje, z pewnością dojdzie do umorzenie postępowania upadłościowego – niekoniecznie do innych konsekwnecji.
Upadłość a założenie spółki poza Polską – działania syndyka
Jeżeli syndyk pozyska informacje o rachunku bankowym, będzie mógł wystąpić do sądu o prowadzenie postępowania za granicą. Samodzielnie nie dokona zajęć.
„Sąd państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika w chwili złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego, pozostaje właściwy, jeżeli dłużnik dokonał przeniesienia głównego ośrodka swojej podstawowej działalności na terytorium innego państwa członkowskiego po złożeniu wniosku, lecz przed wszczęciem postępowania. Utrzymanie jurysdykcji pierwszego sądu właściwego gwarantuje wierzycielom większą pewność prawa, gdyż dokonali oni oceny ryzyka na wypadek upadłości dłużnika na podstawie położenia głównego ośrodka jego podstawowej działalności w momencie nawiązywania z nim stosunków prawnych” (wyr. TS z 17.1.2006 r. w sprawie C-1/04, Susanne Staubitz-Schreiber, EU:C:2006:39).
Polska regulacja międzynarodowego prawa upadłościowego przewiduje zbyt dużo łączników jurysdykcyjnych. Z jednej strony taka regulacja ułatwi zadanie sądom badającym istnienie jurysdykcji, a z drugiej – może być źródłem powstania pozytywnych konfliktów jurysdykcyjnych. Niewykluczone, że w praktyce może dojść do sytuacji, w której dłużnik, posiadając majątek w Polsce, będzie miał swój główny ośrodek działalności gospodarczej za granicą. W takiej sytuacji prawdopodobne jest otwarcie kilku postępowań prowadzonych przeciwko temu samemu dłużnikowi. W doktrynie występuje kilka rozwiązań takiego konfliktu. Po pierwsze, możliwe jest przyjęcie poglądu, w myśl którego rozstrzygające znaczenie ma złożenie wniosku o otwarcie postępowania upadłościowego. Po drugie, decydujące znaczenie można przyznać chwili, w której doszło do wszczęcia takiego postępowania. Po trzecie, w grę wchodzi rozwiązanie zakładające pierwszeństwo postępowania podlegającego prawu krajowemu. Ustawodawca polski nawiązał do tego ostatniego poglądu. Jego przyjęcie prowadzi do absurdalnych rezultatów w sytuacji, gdy dłużnik będzie posiadał majątek w innym państwie niż państwo, w którym ma swój główny ośrodek działalności gospodarczej.
Upadłość a założenie spółki poza Polską – działania syndyka
Należy zauważyć, że w przypadku gdy dłużnik będzie miał zarówno w Polsce, jak i za granicą składniki majątkowe, to otwarcie postępowania upadłościowego w Polsce na podstawie kryterium majątku doprowadzi do sytuacji, w której polskie postępowanie nie zostanie uznane ani w państwach, które przyjęły prawo modelowe, ani w krajach nawiązujących do rozwiązań przewidzianych w rozporządzeniu o międzynarodowym prawie upadłościowym.
Obowiązek wydania majątku obejmuje wszystkie jego składniki, które znajdują się w posiadaniu dłużnika. Obowiązek z kolei wskazania majątku obejmuje wszystkie jego elementy znajdujące się w posiadaniu osób trzecich. Wydanie majątku następuje w drodze czynności faktycznych, takich jak: przekazanie kluczy, pilota do bramy wjazdowej, szyfrów i kart kodowych do pomieszczeń zabezpieczonych elektronicznie itp. Elementem wydania majątku jest także wskazanie osobom ochraniającym mienie upadłego syndyka jako nowej osoby uprawnionej do korzystania z tego mienia. Wskazanie majątku powinno polegać na podaniu nie tylko miejsca jego położenia, ale i danych posiadacza oraz wszelkich informacji o podstawach prawnych tego posiadania.
Obowiązek wydania całego majątku dłużnika oznacza, że dłużnikowi nie przysługuje uprawnienie do dokonywania jakichkolwiek ocen co do ewentualnego wyłączenia poszczególnych składników majątku. Nawet jeśli upadły wie o braku prawa własności lub nawet podstaw do posiadania określonych składników, to jeśli posiadał je w chwili ogłoszenia upadłości (np. bezumownie korzystał z nieruchomości), powinien je wydać syndykowi. Ewentualne uszczuplenie majątku przez wyłączenie rzeczy, do których upadły nie ma prawa, może nastąpić tylko w trybie opisanym w art. 70–74 PrUp.
Upadłość a założenie spółki poza Polską – działania syndyka
Jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych, okoliczność, że z dniem ogłoszenia upadłości mieniem zarządza syndyk, który działa za upadły podmiot, nie oznacza, że ten podmiot traci byt prawny na gruncie prawa podatkowego. Upadły nadal jest podmiotem praw i obowiązków materialnoprawnych oraz posiada przymiot strony w postępowaniu podatkowym (wyr. WSA w Warszawie z 22.9.2009 r., III SA/Wa 521/09, Legalis).
Po ogłoszeniu upadłości syndyk zwraca się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla upadłego z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczących upadłego, mających wpływ na ocenę jego sytuacji majątkowej, w szczególności dotyczących okoliczności powodujących powstanie po stronie upadłego obowiązku podatkowego w okresie 5 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Właściwość miejscową urzędów skarbowych w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ustala się według miejsca zamieszkania, a jeżeli nie ma ona miejsca zamieszkania na terytorium RP – według miejsca pobytu osoby fizycznej. Z kolei przy opodatkowaniu małżonków mających różne miejsca zamieszkania, jeżeli na ich wniosek podlegają oni łącznemu opodatkowaniu, właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania jednego z małżonków, wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym (§ 4 ust. 1–2 rozporządzenia MF z 22.8.2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2371 ze zm.). Okres 5-letni odnosi się do standardowego terminu przedawnienia zobowiązań publicznoprawnych.
Wpływ na ocenę sytuacji majątkowej upadłego będzie miała też ewentualna nadpłata podatku, której zwrot może pokryć koszty postępowania upadłościowego. Ponadto, jak wskazuje R. Adamus (Prawo, 2019, art. 4918, Nb 2): „Po pierwsze, po ogłoszeniu upadłości syndyk zwraca się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla upadłego z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczących upadłego, mających wpływ na ocenę jego sytuacji majątkowej, w szczególności dotyczących okoliczności powodujących powstanie po stronie upadłego obowiązku podatkowego w okresie 5 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (np. podatkiem cywilnoprawnym objęte są takie czynności cywilnoprawne jak umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki). Wiedza o tego typu ewentualnych transakcjach może rzutować na inną ocenę wniosku upadłościowego”. Syndyk powinien wystąpić z wnioskiem do właściwego urzędu, nawet jeśli upadły nie uzyskiwał żadnego dochodu. Jest to jeden z obowiązków syndyka w toku postępowania upadłościowego wobec osób nieprowadzących działalności gospodarczej, a zaniechanie w tym zakresie może wiązać się z zastosowaniem wobec syndyka odpowiedniej sankcji przez sędziego-komisarza lub sąd upadłościowy, zwłaszcza jeśli zaniechanie w tym zakresie miałoby wpływ na dalszy tok postępowania.
Syndyk także niezwłocznie zasięga informacji w KRS czy dłużnik jest wspólnikiem spółek handlowych, jak również czy w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości sprawował funkcję członka organu w spółkach handlowych i czy w stosunku do tych spółek ogłoszono upadłość.
Syndyk informuje sędziego-komisarza o niezgodności informacji uzyskanych w sposób, o którym mowa w ust. 1 (zbywany majątek i pełnione funkcje), z danymi podanymi przez upadłego we wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeżeli sprawa jest prowadzona w trybie uproszczonym – zawiadamia sędziego wyznaczonego. Celem zawiadomienia jest umożliwienie sądowi wzięcia tej okoliczności pod uwagę jako podstawy do odmowy umorzenia zobowiązań upadłego.
Upadłość a założenie spółki poza Polską – działania syndyka
Jeżeli mają Państwo pytania własne, można je zadać klikając w ten link