Strajk nauczycieli a egzaminy i egzaminatorzy
Stan faktyczny: Czy egzaminator pracujący na co dzień jako nauczyciel może brać udział w sprawdzaniu prac z egzaminu np. gimnazjalnego. Zadaję to pytanie w związku ze strajkiem nauczycieli.
Przedłożone dokumenty: brak
Akty prawne:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 257, poz. 2572 z późn. zm.)
Karta Nauczyciela z dnia 26 stycznia 1982 r. (Dz.U. Nr 3, poz. 19)
Zgodnie z art. 9c ust. 3 ustawy o systemie oświaty egzaminatorem może być osoba, która:
1. posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole, z zakresu której jest przeprowadzany sprawdzian lub egzamin, albo jest nauczycielem akademickim specjalizującym się w dziedzinie związanej z zajęciami edukacyjnymi wchodzącymi w zakres odpowiednio sprawdzianu lub egzaminu,
2. posiada, uzyskany w okresie 6 lat przed złożeniem wniosku o wpis do ewidencji, co najmniej trzyletni staż pracy dydaktycznej w szkole publicznej, szkole niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, zakładzie kształcenia nauczycieli lub szkole wyższej albo co najmniej trzyletni staż pracy na stanowisku wymagającym kwalifikacji pedagogicznych w placówce doskonalenia nauczycieli, urzędzie organu administracji rządowej, kuratorium oświaty lub innej jednostce sprawującej nadzór pedagogiczny,
3. spełnia warunki określone w art. 10 ust. 5 pkt 2-4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, co oznacza, że ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych, nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne, dyscyplinarne lub o ubezwłasnowolnienie oraz nie była karana za przestępstwo popełnione umyślnie,
4. ukończyła z wynikiem pozytywnym szkolenie dla kandydatów na egzaminatorów organizowane przez okręgową komisję egzaminacyjną, zakończone egzaminem ze znajomości zasad przeprowadzania i oceniania sprawdzianu i egzaminów o których mowa w art. 9 ust. 1.
Okręgowe komisje egzaminacyjne są w zasadzie niezależnymi od CKE i podległymi organizacyjnie ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania państwowymi jednostkami organizacyjnymi. Ich podstawowe zadanie to organizacja i przeprowadzanie form oceniania zewnętrznego (egzaminów i sprawdzianu).
Przepis nie określa wprawdzie, w jakim zakresie i kierunku OKE mają szkolić kandydatów na egzaminatorów oraz egzaminatorów, lecz wynika to już choćby z samego zakresu ich funkcji. Okręgowe komisje egzaminacyjne powinny zatem skupić się na szkoleniach niezbędnych egzaminatorom do prawidłowego wykonywania przez nich zadań. W ich zakresie działania nie leży natomiast bezpośrednio organizowanie szkoleń dla ogółu nauczycieli, nawet jeżeli miałyby one dotyczyć zasad oceniania czy też tzw. pomiaru dydaktycznego, którymi komisje egzaminacyjne zajmują się w ramach swej bieżącej działalności. Zob. także tezę 10 do komentowanego artykułu.
Wymaganie legitymowania się przez egzaminatora OKE określonym poziomem kwalifikacji zostało zdefiniowane alternatywnie. Ustawodawca posłużył się bowiem spójnikiem „albo”, który wskazywałby na alternatywę rozłączną. Zabieg ten należy uznać za oczywiście niezamierzony, a zatem egzaminatorem może być osoba jednocześnie mająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole, z zakresu której jest przeprowadzany sprawdzian lub egzamin, jak również będąca nauczycielem akademickim danej specjalności. Wydaje się przy tym, że mimo niejasnej konstrukcji językowej przepisu od egzaminatorów (czy to będących nauczycielami, czy też nauczycielami akademickimi) należy generalnie wymagać wykształcenia w kierunku lub specjalności, z którą wiąże się sprawdzian lub egzamin.
„Nauczycielem” jest osoba zatrudniona zgodnie z ustawą – Karta Nauczyciela. Przepis art. 1 ust. 1 tej ustawy określa, w jakich jednostkach organizacyjnych zatrudnia się pracowników według jej przepisów. Poziom kwalifikacji wymaganych od nauczycieli danej szkoły należy natomiast określić na podstawie art. 9 ustawy – Karta Nauczyciela oraz przepisów rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.
Wymaganie określone w ust. 3 pkt 2 ma na celu dopuszczenie do udziału w przeprowadzeniu sprawdzianu lub egzaminów osób znających proces dydaktyczny i mających wystarczające doświadczenie. Chodzi tu generalnie o trzyletni staż zawodowy w charakterze nauczyciela lub nauczyciela akademickiego. Ustawa nie wymaga przy tym ciągłości pracy w tym charakterze; możliwe jest więc np. podejmowanie pracy dydaktycznej z przerwami, spowodowanymi np. urlopem bezpłatnym lub wykonywaniem pracy innej niż praca w zawodzie nauczycielskim.
Spełnianie warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 2-4 Karty Nauczyciela oznacza, że do osób ubiegających się o wpis na listę egzaminatorów stosuje się odpowiednio warunki określone dla zatrudniania nauczycieli. Kandydat może być zatem wpisany na listę egzaminatorów OKE, jeżeli:
1) ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzystać z pełni praw publicznych,
2) nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie,
3) nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie.
W związku z powyższym, nauczyciel może brać udział w ocenianiu prac egzaminacyjnych jako egzaminator. Jest to jego funkcja niezależna od statusu nauczyciela, a więc strajk nauczycieli nie powinien wpłynąć na wykonywanie tych obowiązków, zwłaszcza że wynagrodzenie za te czynności jest wynagrodzeniem odrębnym.