Opublikowano

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Stan faktyczny: ja w sprawie długów mojej matki. Matka długi i zobowiązania zaciągane na bieżąco ukrywa zarówno przed dziećmi jak i mężem.  Oboje są już na emeryturze, ona ma 2 komorników. a ojciec dalej pracuje  żeby spłacić jej długi. Rodzice mają wspólny majątek w postaci domu i działek budowlanych. Nie bardzo wiemy co robić

Przedłożone dokumenty: brak

Akty prawne:

(Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535) Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze („Prawo upadłościowe” lub „Ustawa”)
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93)
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r. Nr 9 poz. 59 z późn. zm.)
4. Ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 ze zm.)

Po pierwsze należy zacząć od wskazania, że jeżeli nie zawarto umowy o rozdzielności majątkowej, Pani matkę i tatę łączy wspólność majątkowa, a więc nie mamy do czynienia z przypadkiem, gdzie długi są tylko jednego z małżonków, także rozwód nie będzie dobrym rozwiązaniem.

Z chwilą wejścia w związek małżeński między małżonkami powstaje wspólność ustawowa, chyba że zawarli oni małżeńską umowę majątkową. W małżeństwie, w którym panuje ustawowa wspólność majątkowa, istnieją trzy masy majątkowe: majątek wspólny oraz dwa majątki osobiste (żony i męża). O przynależności danego przedmiotu decydują tu względy obiektywne, a nie wola małżonków.

Do majątku wspólnego – zgodnie z wolą ustawodawcy – należą przedmioty majątkowe nabyte przez obojga małżonków lub jednego z nich w czasie trwania wspólności ustawowej, chyba że dany przedmiot z mocy ustawy należy do majątku osobistego małżonka (art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – K.r.io.).

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Przez pojęcie „przedmioty majątkowe” należy rozumieć własność i inne prawa rzeczowe (a więc przykładowo użytkowanie wieczyste, służebność gruntowa, służebność drogi koniecznej, posiadanie, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu), a także wierzytelności czy ekspektatywę (tj. oczekiwanie prawne) nabycia określonego przedmiotu majątkowego w przyszłości (na skutek zajścia określonego zdarzenia prawnego).

Ustawodawca w § 2 art. 31 K.r.io. wskazał trzy przykładowe składniki, które należą do majątku wspólnego małżonków, a mianowicie:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę lub z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, choćby przedsiębiorstwo wchodziło w skład majątku osobistego jednego z małżonków;
2. dochody z majątku wspólnego i majątku osobistego;
3. środki zgromadzone na otwartym lub pracowniczym funduszu emerytalnym każdego z małżonków.

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Powyższy katalog nie jest katalogiem zamkniętym, na co wskazuje użyty przez ustawodawcę w przepisie zwrot „w szczególności”. Do majątku wspólnego należą ponadto:

• przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do wspólnego użytku obojga małżonków (np. lodówka, pralka, ekspres do kawy, odkurzacz, telewizor, CD, DVD, komplet wypoczynkowy, itp.) chyba że przedmioty te zostały nabyte w drodze zapisu, dziedziczenia lub darowizny, a darczyńca lub spadkodawca wyraźnie zastrzegł, że nie wejdą one do majątku wspólnego;
• wygrane z loterii lub innych gier losowych;
• najem lokalu mieszkalnego, jeśli umowa najmu została zawarta w czasie trwania małżeństwa w celu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych;
• spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, jeśli przydział lokalu nastąpił przez 1 stycznia 2000 r.

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Po pierwsze – w świetle prawa, dłużnik za swoje długi odpowiada majątkiem osobistym. Co do zasady majątkiem wspólnym odpowiada wtedy, gdy małżonek wyraził zgodę na zaciągniecie zobowiązania. Takie rozwiązanie wydaje się sensowne i logiczne, umożliwia bowiem małżonkowi współdecydowanie o dysponowaniu funduszami małżeńskimi.

Od tej przejrzystej zasady są jednak wyjątki. Mimo braku zgody na dokonanie czynności prawnej przez drugiego małżonka, a więc pomimo niewiedzy o długu, małżonek odpowiada za tzw. zobowiązania zaciągnięte w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny.
Warto wiedzieć jakie czynności mieszczą się w tym pojęciu. Zgodnie z orzecznictwem sądowym zalicza się do nich: wydatki na żywność, odzież, drobne przedmioty urządzenia domowego, opłaty za prąd, gaz, telefon.
Jednakże nawet w przypadku takich zobowiązań, małżonek może powołać się przed sądem na tzw. ważne powody, które przemawiają za zwolnieniem go od odpowiedzialności. Do takich ważnych powodów sądy zaliczają postępowanie małżonka spowodowane lekkomyślnością, rozrzutnością lub nieudolnością.
W przypadku innych zobowiązań należy odróżnić dwie sytuacje.
Dla pewnych czynności samo prawo wymaga zgody małżonka (art. 37 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Wśród najważniejszych należy wymienić sprzedaż bądź kupno nieruchomości, przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego czy większą darowiznę z majątku wspólnego.
W przypadku czynności dwustronnych (wszelkie umowy) małżonek ma szansę wyrazić zgodę po fakcie. Jeśli tego nie zrobi taka czynność jest nieważna i nie rodzi żadnych obowiązków prawnych.
Natomiast pozostałe czynności prowadzące np. do zakupu urządzeń trwałego użytku, zakupów ratalnych (np. samochodu) są skuteczne mimo braku zgody drugiego małżonka. Obowiązek zapłaty ceny nie gaśnie mimo braku wiedzy drugiego małżonka o dokonaniu zakupu. Rozciąga się on jednak tylko na tego, kto takiego kupna dokonał.
Wierzyciel będzie mógł zaspokoić się z jego majątku osobistego.
Brak zgody małżonka nie wyklucza jednak egzekucji z pewnych składników majątku wspólnego tj. wynagrodzenia małżonka za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej i innych praw twórcy.

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Sprawy związane z postępowaniem komorniczym i egzekucją są bardzo trudne dla osób w nie zaangażowanych. Niestety nieraz bywa tak, że postępowanie komornicze dotyka osób, które wcale nie są dłużnikami.
Na razie jednak do egzekucji jeszcze jest dość daleko, skoro nie było nawet postępowania sądowego, jednakże warto się na taką ewentualność przygotować. Przepisy związane z egzekucją z ruchomości zostały opisane w artykułach 844-879 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.). Zgodnie z art. 845 § 2 K.p.c. komornik może zająć ruchomości dłużnika będące w jego władaniu. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych komornik może też zająć ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez jej zgody, chyba że przedstawi ona dowód, że te rzeczy są jej własnością. W przypadku ruchomości często jest to trudne do udowodnienia, jeśli nie ma się faktur imiennych na daną rzecz.
W praktyce oznacza to, że często komornik nie bada, czyją własnością są rzeczy znajdujące się w mieszkaniu dłużnika. Patrzy, czy te rzeczy mogą być w jego władaniu, ale też nie będzie badał, czy naprawdę tego używa, czy tam przebywa aktualnie. Praktyka wskazuje, że komornik często nie sprawdza, czy rzecz w mieszkaniu, w którym mieszka dłużnik, jest dłużnika, współlokatora czy też jego partnera.

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Istnieje mienie wyjęte spod egzekucji. Napisano o tym w art. 829 K.p.c.:
„1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
7) (uchylony)
8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych
9) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.”
To są rzeczy, których w ogóle nie można zająć w drodze egzekucji. Jeśli doszłoby do tego, że komornik je zajmie, można złożyć skargę na czynności komornika, zgodnie z art. 767 K.p.c. Należy ją wnieść w terminie tygodnia do sądu rejonowego, przy którym działa komornik.

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

W świetle powyższego należy przede wszystkim ustanowić rozdzielność majątkową. Będzie ona niestety obowiązywać od dnia jej zawarcia. W umowie warto wskazać na wszystkie sprzęty i rzeczy jakie rodzice mają we wspólnym domu. Jeżeli dojdzie do egzekucji, proszę mieć na uwadze, ze komornik nie będzie rozgraniczać rzeczy jakie posiadają rodzice w domu – chyba że mieszkaliby osobno, ewentualnie później można zgłaszać powództwo przeciwegzekucyjne. Tata może również podnosić, że nie miał wiedzy na temat zaciąganych zobowiązań.

Jak zabezpieczyć majątek przed zadłużaniem się jednego z małżonków

Opublikowano

Majątek wspólny małżonków a prawa autorskie

prawa autorskie, majątek, małżeństwo, wspólność majątkowa, rozdzielność majątkowa, prawnik, adwokat, radca prawny, pomoc prawna, kancelaria prawna, adwokat online, prawnik online, radca prawny online, pomoc prawna online

4.02.2020 r. Majątek wspólny małżonków a prawa autorskie

Dotyczy: majątku wspólnego a praw autorskich

Stan faktyczny: Posiadam z małżonką wspólność majątkową. Jestem zatrudniony na umowę o pracę, gdzie ¨80% wynagrodzenia stanowi honorarium autorskie z tytułu stworzenia utworu oraz przeniesienia majątkowych praw autorskich do tego utworu na pracodawcę¨.

Czy w takim razie, 80% mojego wynagrodzenia stanowi mój majątek osobisty, czy dopisuje się do majątku wspólnego (wspólność małżeńska)? Czy zakup sfinansowany z tej części (np. samochód) będzie należał do części wspólnej czy osobistej?

Przedłożone dokumenty: brak

Akty prawne:

  1. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2018.0.1191 t.j. – dalej „prawo autorskie”)
  2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy  (Dz. U. 1964 r. Nr 9 poz. 59 z późn. zm. – dalej “krio”)

Majątek wspólny małżonków a prawa autorskie

Z chwilą wejścia w związek małżeński między małżonkami powstaje wspólność ustawowa, chyba że zawarli oni małżeńską umowę majątkową. W małżeństwie, w którym panuje ustawowa wspólność majątkowa, istnieją trzy masy majątkowe: majątek wspólny oraz dwa majątki osobiste (żony i męża). O przynależności danego przedmiotu decydują tu względy obiektywne, a nie wola małżonków.

Do majątku wspólnego – zgodnie z wolą ustawodawcy – należą przedmioty majątkowe nabyte przez obojga małżonków lub jednego z nich w czasie trwania wspólności ustawowej, chyba że dany przedmiot z mocy ustawy należy do majątku osobistego małżonka (art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

 

Przez pojęcie „przedmioty majątkowe” należy rozumieć własność i inne prawa rzeczowe (a więc przykładowo użytkowanie wieczyste, służebność gruntowa, służebność drogi koniecznej, posiadanie, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu), a także wierzytelności czy ekspektatywę (tj. oczekiwanie prawne) nabycia określonego przedmiotu majątkowego w przyszłości (na skutek zajścia określonego zdarzenia prawnego).

 

Ustawodawca w § 2 art. 31 K.r.io. wskazał trzy przykładowe składniki, które należą do majątku wspólnego małżonków, a mianowicie:

1.pobrane wynagrodzenie za pracę lub z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, choćby przedsiębiorstwo wchodziło w skład majątku osobistego jednego z małżonków;

2.dochody z majątku wspólnego i majątku osobistego;

3.środki zgromadzone na otwartym lub pracowniczym funduszu emerytalnym każdego z małżonków.

 

Powyższy katalog nie jest katalogiem zamkniętym, na co wskazuje użyty przez ustawodawcę w przepisie zwrot „w szczególności”. Do majątku wspólnego należą ponadto:

•przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do wspólnego użytku obojga małżonków (np. lodówka, pralka, ekspres do kawy, odkurzacz, telewizor, CD, DVD, komplet wypoczynkowy, itp.) chyba że przedmioty te zostały nabyte w drodze zapisu, dziedziczenia lub darowizny, a darczyńca lub spadkodawca wyraźnie zastrzegł, że nie wejdą one do majątku wspólnego;

•wygrane z loterii lub innych gier losowych;

•najem lokalu mieszkalnego, jeśli umowa najmu została zawarta w czasie trwania małżeństwa w celu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych;

•spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, jeśli przydział lokalu nastąpił przez 1 stycznia 2000 r.

Do majątku osobistego każdego z małżonków – stosownie do art. 33 K.r.io. – należą:

1przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,

2przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,

3prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,

4przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,

5prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

6przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,

7wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,

8przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,

9prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

10przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

 

Pożytki i inne korzyści majątkowe uzyskane z praw wymienionych w art. 33 pkt 9, jak np. wynagrodzenie i inne dochody twórcy, są dochodami z majątku osobistego i jako takie należą do majątku wspólnego małżonków (art. 31 § 2 pkt 2). Przyjęcie odmiennego zapatrywania stanowi wykładnię prawa nieznajdującą oparcia w obowiązującym systemie prawnym. Należy także zwrócić uwagę, że ustawodawca mówi o dochodzie z majątku osobistego. Skoro zgodnie z art. 32 § 2 pkt 2 K.r.o. dochody z majątku odrębnego stanowią majątek małżonków, to norma ta ma na myśli czysty dochód, tj. przychód po odjęciu wszelkich koniecznych wydatków na osiągnięcie tego przychodu, a między innymi obciążeń publicznoprawnych. 

Powracając do sytuacji małżonków, tym razem w przypadku majątkowych praw autorskich – małżonek będący autorem może samodzielnie (bez zgody drugiego małżonka) zarządzać tymi prawami tj. decydować o ich przeniesieniu, udzieleniu licencji itd. Samodzielny zarząd i możliwość rozporządzania tymi prawami zostały przyznane na mocy ustawy o prawie autorskim i w tym zakresie są to przepisy szczególne względem Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Małżonek autora nie ma więc możliwości wyrażenia sprzeciwu jak w przypadku innych czynności wynikających z K.r.i.o.

Niemniej jednak, jeśli małżonek-autor pobierze jakaś korzyść majątkową z tytułu wykonania utworu czy przeniesienia praw autorskich, to wówczas tę korzyść traktuje się jako dochód małżonka wchodzący w skład majątku wspólnego małżonków. 

Tak więc, wyjątek dotyczący przynależności praw autorskich do majątku osobistego autora dotyczy osobistych praw autorskich (prawa do bycia uważanym za twórcę), a nie majątkowych praw autorskich, które mimo samodzielnego zarządu małżonka-autora należy traktować raczej jako wynagrodzenie za pracę czy dochód z innej działalności – wchodzący w skład majątku wspólnego małżonków.

Wyłączenie osobistych praw autorskich ze wspólności wynika natomiast z samej istoty majątku wspólnego, który swoim zakresem obejmuje wyłącznie prawa majątkowe. Prawa niemajątkowe, w tym osobiste prawa autorskie, nie wchodzą zatem do majątku wspólnego (zob. wyrok NSA z dnia 9 listopada 2011 r., II GSK 1131/10). Wyłączenie osobistych praw autorskich wynika też z art. 33 pkt 5 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wyłącza z majątku wspólnego prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (a takimi prawami są osobiste prawa autorskie). Wszelkie prawa o charakterze osobistym mogą przysługiwać tylko konkretnej osobie. Przykładowo, prawo do ochrony czci i dobrego imienia przysługuje każdej osobie indywidualnie i nie zmienia tego zawarcie związku małżeńskiego. Podobnie osobiste prawa autorskie – a więc np. prawo do oznaczania utworu swoim imieniem, nazwiskiem lub pseudonimem – przysługują wyłącznie temu małżonkowi, który jest twórcą chronionego utworu. Praw tych nie może realizować (np. dochodzić ich ochrony) małżonek twórcy.

 

Wskazując na powyższe, niestety dochody z praw autorskich wchodzą do majątku wspólnego, samochód nabyty z tych środków będzie także do tego majątku wchodzić. 

 

Majątek wspólny małżonków a prawa autorskie