Tag: testament

Opublikowano przez

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

Podważenie testamentu allograficznego - prawo do zachowku

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

Stan faktyczny: Chciałbym zasięgnąć opinii prawnej w sprawie testamentu- jest to testament allograficzny, napisany odręcznie. W treści testamentu, spadkodawca przepisał wszystko na jednego z synów ( pozostaje jeszcze drugi syn i siostra) oraz jego współmałżonkę. Świadkami przy spisywaniu testamentu, były osoby spokrewnione ze spadkobiercami- Ciotka, oraz ojciec wymienionej w treści testamentu spadkobierczyni.  W oddziale III na temat tworzenia testamentu, jest napisane: „Art.  88. Nie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu osoba, dla której spadkodawca w tym testamencie ustanowił jakąkolwiek korzyść, oraz jej małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, osoby w ten sam sposób z nią spowinowacone lub pozostające z nią w stosunku przysposobienia”. Czy w tej sytuacji, testament traci swoją ważność?

Przedłożone dokumenty: brak

Akty prawne:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 121)
  2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy )Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59)

W pierwszej kolejności wyjaśniam mechanizm podważenia testamentu, następnie procedurę oraz wysokość należnego zachowku. 

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

Zgodnie z art. 957 K.c.:

§ 1. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

§ 2. Jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzającym, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

Oraz art. 958 K.c.:

Testament sporządzony z naruszeniem przepisów rozdziału niniejszego jest nieważny, chyba że przepisy te stanowią inaczej.

Zgodnie z art. 958 K.c. testament sporządzony z naruszeniem przepisów niniejszego rozdziału jest nieważny, chyba że przepisy te stanowią inaczej. Chodzi tu o nieważność bezwzględną (J. Haberko, w: M. Gutowski, Komentarz K.c., t. 2, 2016, s. 1587). Co do zasady naruszenie wymogów formalnych dotyczących sporządzania testamentu spowoduje więc bezwzględną nieważność całego testamentu, chyba że konkretny przepis przewiduje inną konsekwencję prawną – jak np. art. 949 § 2 czy art. 957 § 2 zd. 1 K.c. (J. Ciszewski, J. Knabe, w: J. Ciszewski, Komentarz K.c., 2014, s. 1649). Warto też zauważyć, że niekiedy w praktyce orzeczniczej i doktrynie, pomimo jednoznacznego brzmienia art. 958 K.c., przyjmuje się, że pewne drobne niedociągnięcia w zakresie wymogów formalnych dotyczących sporządzania testamentu nie powodują jednak jego nieważności, pomimo że w danym przypadku żadna szczególna norma nie przewiduje odstępstwa od reguły przewidzianej w art. 958 K.c.; kwestią otwartą pozostaje dopuszczalność takiej praktyki.

Nieważność wynikającą z art. 958 K.c. sąd uwzględnia z urzędu; możliwość wzięcia jej pod uwagę czy powołania się na nią nie jest ograniczona żadnym terminem (E. Niezbecka, w: A. Kidyba, Komentarz KC, t. 4, 2012, s. 157).

Zgodnie z powyższym, należy uznać że testament jest nieważny w całości – jednak w postępowaniu sądowym warto podać także inne przyczyny – jak poniżej.

Nadto, możemy rozważyć także inne podstawy nieważności testamentu. 

Zasadniczo istnieje możliwość podważenia ważności testamentu, jeżeli zachodzi jedna z przesłanek z art. 945 § 1 K.c. Mianowicie testament nie jest ważny, jeżeli został sporządzony:

  1. w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
  2. pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
  3. pod wpływem groźby.

Zgodnie z art. 945 § 2 K.c.: „na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku”.

Nieważność testamentu mogą też powodować błędy popełnione przy jego sporządzaniu, np. brak podpisu spadkodawcy pod testamentem czy spisanie wspólnego testamentu przez małżonków.

Testament można podważyć w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, a także w toku innego postępowania, np. postępowaniu o uchylenie lub zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Można też żądać unieważnienia testamentu w toku sprawy o zachowek (np. gdy w treści testamentu osoba żądająca zachowku została wydziedziczona). Podważenie testamentu może być też skutecznym sposobem obrony w powództwie o wykonanie zapisu testamentowego.

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

Najczęściej do jego podważenia dochodzi w pierwszym przypadku – poprzez podniesienie zarzutu nieważności testamentu. A podważyć testament może każdy, kogo praw dotyczy wynik postępowania spadkowego. Nie można tego dokonać przed notariuszem.

Sąd spadku jest powołany do oceny ważności testamentu i do rozstrzygnięcia zgłoszonych w tym względzie zarzutów. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia nieważności testamentu spoczywa na osobie, która z okoliczności tej wywodzi skutki prawne.

Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest w prawie polskim traktowany jako wada oświadczenia woli. Art. 945 § 1 pkt 1 powtarza sformułowanie zawarte w art. 82 Kodeksu cywilnego.

Przy sporządzaniu testamentu brak świadomego oraz swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli może nastąpić z jakichkolwiek powodów, nawet jeżeli testator nie znajduje się w stanie nieprzytomności lub zakłócenia czynności psychicznych.

Ustawa odwołuje się do stanu wyłączającego świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli oraz do stanu wyłączającego swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Oświadczenie woli testatora jest świadome, jeżeli w czasie sporządzania testamentu nie występowały żadne zaburzenia świadomości, a testator jasno i wyraźnie zdaje sobie sprawę, że sporządza testament o określonej treści. Oświadczenie to jest swobodne, jeśli spadkodawca nie kieruje się motywami intelektualnymi lub pobudkami uczuciowymi, mającymi charakter chorobliwy, nie pozostaje pod dominującym wpływem czyjejkolwiek sugestii i zachowuje wewnętrzne poczucie swobody postępowania.

Natomiast stan wyłączający swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest skutkiem wpływu wywartego przez osobę, która uzyskała korzyść z testamentu, lub inną osobę – która tak osłabiła wolę darczyńcy, że wola beneficjenta lub innej osoby zastąpiła wolę spadkodawcy. W Kodeksie cywilnym wyłączenie swobody wiąże się ze swoistym rodzajem wpływu, nieobjawianego groźbą, ale niedozwolonego przez to, że ogranicza swobodę decydowania spadkodawcy o własnym majątku, prowadząc do takich rozrządzeń, jakich testujący nie dokonałby, gdyby jego osoba nie została poddana temu wpływowi.

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

O tym, że spadkodawca, sporządzając testament, działał w stanie braku swobody, można mówić wtedy, gdy wykaże się, że zabrakło mu umysłowej odporności pozwalającej na stawienie oporu drugiej osobie co do tego, jak ma rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, oraz że ten brak odporności pozwolił drugiej osobie podporządkować sobie wolę testatora i doprowadzić go do z pozoru dobrowolnego rozstrzygnięcia na swoją korzyść.

Pan jako przeczący ważności testamentu powinien zaznaczyć, iż wnosi o stwierdzenie nabycia spadku z ustawy i zarzuca Pan testamentowi nieważność z tego powodu, iż spadkodawca w chwili sporządzania testamentu pozostawał w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli a przy sporządzeniu testamentu wzięły udział osoby nie mogące być świadkami.

Odnośnie zachowku wskazuję, co następuje.

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Proszę mieć też na uwadze, że zachowek należny jest właśnie w przypadku, gdy spadkodawcy zostawili testament, w którym nie uwzględnili wszystkich spadkobierców.

W kwestii zachowku lub zwykłego dziedziczenia należy wziąć pod uwagę oprócz art. 991  Kodeksu cywilnego także inne przepisy, w szczególności art. 994, 1000 i 1001  Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Według art. 993 K.c.: „przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów ani poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny uczynione przez spadkodawcę”.

Tak więc, aby ustalić kroki należy zastanowić się czy chcą Państwo podważać testament czy od razu wystąpić o zachowek. Należy jednak pamiętać, że przy podważeniu testamentu należy wykazać jedną z okoliczności wskazanych w opinii, jak nierzetelność świadków czy możliwość ich występowania w roli świadka lub stan wyłączający świadome podjęcie decyzji przez spadkodawcę w chwili sporządzania testamentu. Jeżeli testament Państwo zaakceptują, należy wystąpić do spadkobiercy (i w chwili obecnej do sądu) o zachowek. 

Jednocześnie informujemy, że serwis prawnikonline24 świadczy pomoc w sporządzaniu podważeń testamentów, wezwań do zapłaty zachowku oraz pozwów o zachowek. Prosimy o wiadomość jeżeli będzie Pan zainteresowany naszym wsparciem.

Podważenie testamentu allograficznego – prawo do zachowku

Jeżeli mają Państwo pytania własne, można je zadać klikając w ten link.

Opublikowano przez

Testamenty oddzielne na poszczególne składniki majątkowe

Testamenty oddzielne na poszczególne składniki majątkowe

Testamenty oddzielne na poszczególne składniki majątkowe

Stan faktyczny: Czy można sporządzić  testamenty oddzielne na poszczególne składniki majątkowe np. mieszkanie ,działkę , samochód  i.tp Jestem samotny ,bezdzietny, nie mam bezpośrednich spadkobierców.

Przedłożone dokumenty: brak

Akty prawne:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 121)
  2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59)
  3. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego. (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296)

Testamenty oddzielne na poszczególne składniki majątkowe

Poprzedni testament odwołany jest przez kolejny testament wtedy, gdy wyraźnie w nim testator napisał, że odwołuje testament sporządzony określonej daty. 

Natomiast, gdy takiej klauzuli testator nie zawarł to odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu (art. 947 Kodeksu Cywilnego).

Oznacza to, że może Pan sporządzić kilka testamentów o ile nie będą one ze sobą sprzeczne. 

Testamenty oddzielne na poszczególne składniki majątkowe

Ustawodawca polski przyjmuje koncepcję wedle której spadkodawca, w ciągu swojego życia, może sporządzić kilka testamentów. Jeżeli w nowo sporządzanym testamencie dokonuje odwołania całego testamentu poprzedniego bądź niektórych jego postanowień, rzutuje to na jego sprawę spadkową w ten sposób, że spadek stwierdza się na podstawie tych postanowień testamentu (bądź kilku testamentów), które wolą spadkodawcy pozostają w mocy. Jeżeli zaś spadkodawca sporządzając kolejne testamenty milczy o ich wzajemnych powiązaniach, w prawie polskim nie obowiązuje reguła że starszy akt ostatniej woli zostaje odwołany przez sporządzenie nowszego. Ustawodawca przyjął bowiem, iż jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

Komentowany przepis wyznacza więc regułę interpretacyjną wskazującą, jak należy rozumieć poprzedni testament, o ile co innego nie wynika z woli testatora. Ustawodawca nie ubezskutecznia w całości poprzedniego testamentu, stojąc na straży woli testowania, przyjmując, jak można sądzić, że gdyby spadkodawca chciał odwołać poprzedni testament, to by to zrobił. Nowe postanowienia zastępują więc jedynie te stare, które wykluczają możliwość dziedziczenia na podstawie dotychczasowego testamentu. Kolizję między postanowieniami obu testamentów rozstrzygać należy w drodze wykładni ich treści (J. Kuźmicka-Sulikowska, w: E. Gniewek, P. Machnikowski, Komentarz KC, 2019, s. 1912). Wobec braku wyraźnej wzmianki o odwołaniu poprzedniego testamentu, w mocy pozostaną wszystkie niewykluczające się postanowienia spadkodawcy zawarte zarówno w starym, jak i w nowym testamencie. W ten np. sposób spadkobierca powołany w testamencie późniejszym obowiązany jest wykonać zapis ustanowiony w testamencie wcześniejszym, jeżeli nic innego nie wynika z woli spadkodawcy (wyr. SN z 17.10.2008 r., I CSK 158/08, Legalis).

Prawo polskie dopuszcza możliwość dziedziczenia na podstawie kilku testamentów, jeżeli ich postanowienia pozostają w mocy i nie są ze sobą sprzeczne. Dopuszczenie do dziedziczenia na podstawie więcej niż jednego testamentu, które wzajemnie się do siebie nie odnoszą, wymagało uregulowania kwestii tych ich postanowień, których realizacja się wyklucza, co jest właśnie zadaniem komentowanego przepisu. Trudno jednak o jakąś generalną regułę i wskazanie jakie postanowienia nowego rozrządzenia na wypadek śmierci wypierają postanowienia poprzedniego rozrządzenia. Trzeba w tej mierze badać okoliczności konkretnego wypadku.

Testament odwołujący, następnie odwołany, nie powoduje odzyskania mocy przez pierwotny testament, chyba że z okoliczności sprawy wynika, iż spadkodawca wyraził odmienną wolę. Polskie prawo spadkowe nie przewiduje przywrócenia skuteczności testamentowi odwołanemu. 

Testamenty oddzielne na poszczególne składniki majątkowe

Jeżeli mają Państwo dodatkowe pytania, można je zadać tu

Opublikowano przez

W jaki sposób podważyć testament?

W jaki sposób podważyć testament?

W jaki sposób podważyć testament?

Tato otrzymal zawiad.o testamencie i zapisobiorcy. Uwazam ze to jeszcze nie wyznaczony spadkobierca.  Nie wiem czy swiadkowie obecni przy spisaniu test.sa krewnymi zapisobiorcy co ma istotne znaczenie. 

Jak widac  na kopii testamentu podpis zmarlej jest nieczytelny i nie do uznania. Sad po raz drugi wyslal pismo do zajecia przez tate mego stanowiska do zalaczonego wniosku wyznaczonego przez zmarlo spadkobiercy i testamentu . Ma 14 dni na odp. Jego rodzenstwo takze plus dzieci brata zmarlej. Zmarla byla bezdzietna

 Czy ojciec powinien wymagac od sadu ustalenia rzetelnosci testamentu i podpisu? 

Czy moze wnosic o przyznanie ustawowej mu naleznosci z pominieciem rzekomej woli zmarlej bo ten podpis  nas  zastanawia. 

W jaki sposób podważyć testament?

Przedłożone dokumenty: testament, wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, wezwanie sądowe

Akty prawne:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 121)
  2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy )Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59)

W jaki sposób podważyć testament?

Na wstępie należy wskazać, że testament ustny niestety nie musi być w ogóle podpisany przez testatora:

Zgodnie z art. 952  Kodeksu cywilnego:

§ 1. Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.

§ 2. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

§ 3. W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

W związku z powyższym, jeżeli chcieliby Państwo kwestionować ważność testamentu to poprzez zeznania świadków, którzy złożyli podpisy na testamencie lub zeznania innych świadków co do rzetelności sporządzenia protokołu. Proszę mieć też na uwadze okoliczności wyłączające możliwość bycia świadkiem. Oczywiście, w testamencie wskazano, że przeszkody nie występują, jednak mogą Państwo zweryfikować te kwestię we własnym zakresie. 

W jaki sposób podważyć testament?

W myśl obowiązujących przepisów prawa nie może być świadkiem przy sporządzaniu żadnego testamentu osoba:

  • nie posiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych, czyli osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, jak i osoba całkowicie jej pozbawiona. Chodzi tu więc o osoby, które nie uzyskały pełnoletniości tj. w zasadzie nie ukończyły 18 roku życia, osoby całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolnione, a także osoby, dla których ustanowiono doradcę tymczasowego w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie. Natomiast osoby chore psychicznie lub niedorozwinięte umysłowo, o ile nie zostaną ubezwłasnowolnione, mogą pełnić rolę świadków testamentu.
  • niewidoma, głucha lub niema.
  • nie mogąca czytać i pisać. Do tej kategorii zaliczyć należy osoby, które w ogóle nie potrafią czytać i pisać (analfabeci), jak również osoby, które na skutek przemijających okoliczności nie mogą czytać i pisać (np. nie mogą pisać na sutek złamania obu rąk).
  • skazana prawomocnym wyrokiem za składanie fałszywych zeznań. Okoliczność ta dotyczy jedynie osób, w stosunku do których w momencie sporządzania testamentu wydano prawomocny wyrok skazujący i nie nastąpiło jeszcze zatarcie skazania.

Co się tyczy kwestii podważenia testamentu to stwierdzić należy, co następuje. Zasadniczo istnieje możliwość podważenia ważności testamentu, jeżeli zachodzi jedna z przesłanek z art. 945 § 1  Kodeksu cywilnego. Mianowicie testament nie jest ważny, jeżeli został sporządzony:

  1. w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
  2. pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
  3. pod wpływem groźby.

W jaki sposób podważyć testament?

Zgodnie z art. 945 § 2  Kodeksu cywilnego: „na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku”.

Należy stwierdzić, że testament może zostać podważony w przypadkach, gdy jest nieważny z mocy prawa. Takie sytuacje wymienia wspomniany wcześniej art. 945 § 1 K.c.

Mogą Państwo także podważać rzetelność świadków i jakąkolwiek wolę testatora.

Rozumiem także, że Pani tata to x. Natomiast w testamencie ustanowiono jednego spadkobiercę (nie jest to zapis testamentowy) Y. 

W związku z powyższym, inni spadkobiercy nie zostali do spadku powołani w ogóle. 

Jeżeli więc, będą Państwo kwestionować testament i zostanie to uznane przez sąd, spadek podzielony zostanie między spadkobierców ustawowych. 

Jeżeli nie będą Państwo kwestionować testamentu, Pani tata powinien natomiast wystąpić o zachowek.  Odnośnie zachowku wskazuję, co następuje.

W jaki sposób podważyć testament?

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Proszę mieć też na uwadze, że zachowek należny jest właśnie w przypadku, gdy spadkodawcy zostawili testament, w którym nie uwzględnili wszystkich spadkobierców.

W kwestii zachowku lub zwykłego dziedziczenia należy wziąć pod uwagę oprócz art. 991  Kodeksu cywilnego także inne przepisy, w szczególności art. 994, 1000 i 1001  Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

W jaki sposób podważyć testament?

Według art. 993 K.c.: „przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów ani poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny uczynione przez spadkodawcę”.

Tak więc, aby odpowiedzieć na wezwanie sądu, należy zastanowić się czy chcą Państwo podważać testament. Przy testamentach ustnych jest to częsta praktyka, jednak należy wykazać jedną z okoliczności wskazanych w opinii, jak nierzetelność świadków czy możliwość ich występowania w roli świadka lub stan wyłączający świadome podjęcie decyzji przez spadkodawcę w chwili sporządzania testamentu. Jeżeli testament Państwo zaakceptują, należy wystąpić do spadkobiercy (i w chwili obecnej do sądu) o zachowek. 

Odnośnie wartości nieruchomości, aby poczynić jakiekolwiek ustalenia, konieczny jest nr księgi wieczystej lub chociażby adres. 

W jaki sposób podważyć testament?

Opublikowano przez

Zachowek a wcześniejsze darowizny

darowizna, spadek, testament, dziedziczenie, prawnik, adwokat, radca prawny, pomoc prawna, kancelaria prawna, adwokat online, prawnik online, radca prawny online, pomoc prawna online, adwokat przez internet, radca prawny przez internet, obsługa prawna, obsługa prawna online, obsługa prawna przez internet, kancelaria prawna online, kancelaria prawna przez internet,

13.02.2020 r. Zachowek a wcześniejsze darowizny

Stan faktyczny: Moja mama (ojciec nie zyje) jest aktualnie jedyna właścicielka domu oraz lasu. Mam brata i siostrę. Siostra jeszcze za życia ojca dostał w darowiźnie działkę z domem a brat dostała 100 tyś. Zł  (gdy rodzice sprzedali inna działkę połowę kwoty oddali mojemu bratu). Ja aktualnie mieszkam z mamą i nie otrzymałam nic w darowiźnie Ani żadnych pieniędzy. W związku z tym że zarówno mój brat jak i siostra źle traktują moja mamę ona w testamencie notarialnym zapisała dla mnie dom ale nic nie wspomniała o lesie. Czy w związku z tym po śmierci mamy  moje rodzeństwo ma prawo do zachowku jeśli chodzi o las dziedziczymy po 1/3? Czy jest to możliwe że będę musiała spłacić rodzeństwo z siedliska?

Przedłożone dokumenty: brak

Akty prawne:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 121)
  2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy )Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59)

Zachowek a wcześniejsze darowizny

Po pierwsze należy wskazać, że o ile Mama nie wydziedziczy Pani rodzeństwa, będą oni mieli prawo do zachowku z części domowej, a natomiast las będą Państwo dziedziczyć w częściach równych. Natomiast należy wskazać, że i Pani ma prawo do żądania spłaty od rodzeństwa a to z powodu otrzymanych przez nich darowizn.

Darowizna, jako umowa zobowiązaniowa, regulowana jest w art. 888-902 Kodeksu cywilnego. Umowa ta dotyczy tylko i wyłącznie darczyńcy oraz obdarowanego. Ewentualne roszczenia darczyńcy do obdarowanego przechodzą na spadkobierców dopiero po jego śmierci. Zgodnie z art. 893 K.c. darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie). W Pani sytuacji jednak takie polecenie nie ma miejsca

Art. 896 K.c. stanowi, że darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.

Jednak obowiązki alimentacyjne nie są dziedziczne, jest to ściśle stosunek osobisty między konkretnymi osobami, który wygasa z chwilą śmierci jednej ze stron.

Poprzez umowę darowizny, właściciel rzeczy przenosi (obdarowuje) własnością inną osobę. Ta musi darowiznę przyjąć – w przypadku nieruchomości oświadczenie o przyjęciu zarówno jak oświadczenie o darowaniu – musi mieć formę aktu. Oba oświadczenia mogą znaleźć się w jednym akcie (i zazwyczaj ma to miejsce). Jest to umowa nieodpłatna.

Skutkiem umowy jest przeniesienie własności na rzecz obdarowanego. Bez obowiązku świadczenia wzajemnego na rzecz darczyńcy. Niedostatek darczyńcy może jednak spowodować powstanie obowiązku alimentacyjnego po stronie obdarowanego.

Udzielenie darowizny może spowodować po śmierci darczyńcy powstanie roszczenia o zachowek po stronie jego spadkobierców ustawowych. Dotyczy to zwłaszcza darowizn nieruchomości, z uwagi na to, że często stanowią znaczący element majątku spadkodawcy.

Odnośnie zachowku wskazuję, co następuje. Zachowek a wcześniejsze darowizny

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego (K.c.):

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

W kwestii zachowku należy wziąć pod uwagę oprócz art. 991 K.c. także inne przepisy, w szczególności art. 994, 1000 i 1001 K.c.

Według art. 993 K.c.: „przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów ani poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny uczynione przez spadkodawcę”. – w tym miejscu podkreślam, że od tych kwot jakie Pani powinna spłacić odliczy się kwoty już przekazanych darowizn, co możliwe że nawet (w przypadku działki) przewyższa te kwotę i to Pani przysługuje roszczenie. Należy sprawdzić kwoty.

Stosownie do art. 994 § 1 K.c.: „przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”.

Jak wynika z powyższego, darowizny na rzecz osób będących spadkobiercami (tak jak Pani) zalicza się na poczet zachowku zawsze, niezależnie ile czasu minęło od poczynienia tej darowizny.

Zachowek a wcześniejsze darowizny