prokurent - Prawnikonline24

Nabycie akcji celem umorzenia przez prokurenta w spółce akcyjnej – czy jest możliwe?

Stan faktyczny: Chciałabym uzyskać informację czy prokurent spółki akcyjnej może zawrzeć umowę nabycia akcji celem umorzenia w przypadku braku zarządu w spółce.

Przedłożone dokumenty: brak

Akty prawne:

(Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037) Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych („ksh”)

Nabycie akcji celem umorzenia przez prokurenta w spółce akcyjnej – czy jest możliwe?

Przesłanką dobrowolnego umorzenia akcji jest nabycie przez spółkę akcji własnych. Kodeks spółek handlowych definiuje dobrowolne umorzenie akcji jako umorzenie akcji za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (art. 359 § 1 zd. 2 k.s.h.).

Podstawową przesłanką możliwości umorzenia akcji, w świetle art. 359 § 1 zd. 1 KSH, jest stosowne postanowienie statutu. Z art. 304 § 2 pkt 3 KSH wynika, że statut – pod rygorem bezskuteczności wobec spółki – powinien zawierać postanowienia dotyczące warunków i sposobów umorzenia akcji. Co do sposobów umorzenia akcji Kodeks wyróżnia ich trzy – dobrowolne, przymusowe i tzw. automatyczne (umowne). Kryterium rozróżnienia stanowi tu przede wszystkim potrzeba (lub jej brak) uzyskania zgody akcjonariusza, którego akcja ma zostać umorzona.

Drugą przesłanką umorzenia akcji jest uchwała (art. 359 § 2 zd. 1 KSH), która stanowi konkretyzację statutowego upoważnienia. Uchwała w sprawie umorzenia powinna, w myśl art. 359 § 2 zd. 2 KSH, określać w szczególności: podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Brak któregokolwiek z tych elementów uzasadnia stwierdzenie nieważności uchwały (art. 425 § 1 KSH). Jednak jeżeli brak polegałby jedynie na nieoznaczeniu wysokości wynagrodzenia za umorzoną akcję w trybie przymusowym lub automatycznym, można byłoby przyjąć domniemanie wypłaty wynagrodzenia w minimalnej wysokości wymaganej w art. 359 § 2 zd. ostatnie KSH (art. 58 § 3 KC w zw. z art. 2 KSH).

Nabycie akcji celem umorzenia przez prokurenta w spółce akcyjnej – czy jest możliwe?

Uchwała walnego zgromadzenia o umorzeniu akcji (dobrowolnym lub przymusowym) podejmowana jest kwalifikowaną większością 3/4 głosów (art. 415 § 1 KSH). Zgodnie z aktualną na gruncie art. 413 KSH tezą wyr. SN z 9.1.1998 r. (III CKN 302/97, OSNC 1998, Nr 7–8, poz. 124): „W świetle art. 235 KH wspólnik nie jest wyłączony od głosowania w przedmiocie podjęcia uchwały co do umorzenia udziałów”.

Istota umorzenia. Z art. 359 § 1 zd. 2 KSH wynika, że umorzenie dobrowolne ma miejsce, gdy akcjonariusz wyraża na umorzenie jego akcji zgodę, a spółka nabywa od niego akcje w celu umorzenia. Zgoda wspólnika może być wyrażona w każdy sposób dostatecznie ujawniający jego wolę (art. 60 KC) – wyraźnie, przez złożenie (zwykle pisemnego) oświadczenia lub w sposób dorozumiany, np. w drodze głosowania za uchwałą o umorzeniu (o ile wiąże się to możliwością wykazania, w jaki sposób akcjonariusz głosował), albo przez zbycie akcji spółce w celu umorzenia.

Przepis art. 362 § 1 pkt 5 KSH nawiązuje swym brzmieniem do treści przepisu art. 359 KSH, który stanowi o dobrowolnym umorzeniu nabywanych akcji. Sam przepis art. 359 KSH stanowi pośrednio o dopuszczalności umorzenia akcji nabywanych od akcjonariusza. Stąd przepis art. 362 § 1 pkt 5 KSH można traktować jako dopełnienie regulacji sytuacji nabywania akcji w celu ich umorzenia. Należy zwrócić uwagę, że dopuszczalne jest nieodpłatne nabycie akcji w pełni pokrytych (art. 362 § 1 pkt 7 KSH), przy czym należy uznać, że przez pojęcie nieodpłatnego nabycia akcji należy rozumieć wszelkie sposoby nabycia akcji bez uzyskania ekwiwalentu pieniężnego czy też niepieniężnego.

W świetle powyższego należy rozważyć dwie kwestie – czy w uchwale zarządu prokurent został umocowany do takich czynności jak wykup akcji własnych.

Nabycie akcji celem umorzenia przez prokurenta w spółce akcyjnej – czy jest możliwe?

Nadto, należy rozważyć czy prokurent ma prawo zwołać walne zgromadzenie – co jest konieczne do podjęcia niezbędnych uchwał.

Zgodnie z art. 399 KSH WZ zwołuje zarząd. Zakres prokury obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie związane są z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Wynika tak z art. 109¹ § 1 Kodeksu cywilnego. Prokurent zajmuje się więc reprezentacją spółki na zewnątrz. Natomiast kwestia uprawnienia do zwołania zgromadzenia wspólników jest jedną z ustawowych kompetencji zarządu wykonywanych na forum wewnętrznym spółki. Dlatego też prokurent nie posiada uprawnienia do zwołania zgromadzenia wspólników.

W świetle powyższego należy uznać, że prokurent nie może nabyć akcji celem umorzenia.

Nabycie akcji celem umorzenia przez prokurenta w spółce akcyjnej – czy jest możliwe?

20.03.2020 r.Odpowiedzialność prokurenta w momencie upadłości

Stan faktyczny: chciałabym poprosić o poradę w takiej kwestii- jestem prokurentem w firmie. Ostatnio w firmie, oględnie mówiąc, nieciekawie się dzieje, szef wspomina o ogłoszeniu upadłości. W jakim zakresie w tej sytuacji odpowiada prokurent i czy wogóle? Do niedawna z tego co wiem na prokurencie ciążył obowiązek zgłoszenia upadłości, lub bardziej za niezgłoszenie upadłości mógł on zostać pociągnięty do odpowiedzialności (?). Jak to wygląda na ten moment? Byłabym bardzo wdzięczna za wyjaśnienie tej kwestii. Czy prokurent może zostać pociągnięty do odpowiedzialności w sytuacji zgłoszenia upadłości lub w każdym innym? Jeśli tak to jakie to sytuacje?

Przedłożone dokumenty: brak

Odpowiedzialność prokurenta w momencie upadłości

Akty prawne:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 121)
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037)
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535”)

Odpowiedzialność prokurenta w momencie upadłości

Prokura jest szczególnego rodzaju pełnomocnictwem, udzielanym przez przedsiębiorcę podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Jego zakres wynika z ustawy i jest niezwykle szeroki. Obejmuje bowiem umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, z wyłączeniem jedynie prawa do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości. Przyjęty w spółce sposób (technika) reprezentowania nie ma wpływu na ustanowienie prokury, czy to jednoosobowej, czy to łącznej. Niezależnie zatem od obowiązującego w spółce sposobu (techniki) reprezentowania spółki, czy to wynikającego z umowy (art. 205 § 1 zd. 1 KSH), czy to z wynikającego z ustawy (art. 205 § 2 zd. 2 KSH), ustanowieni prokurenci reprezentują spółkę zgodnie z przepisami o prokurze.

Z dniem 1.1.2017 r. na mocy ustawy z 16.12.2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U. z 2016 r. poz. 2255) w art. 1094 KC dodano § 11. Zgodnie z tym przepisem prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Zgodnie z art. 299 KSH, jeżeli egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiedzialni są solidarnie członkowie zarządu. Przepis ten nie wspomina natomiast o odpowiedzialności prokurentów. Ze względu jednak na pozycję prokurenta w spółce, która jest zbliżona do pozycji członka zarządu, zdaniem niektórych przedstawicieli doktryny prokurent powinien ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki na takich samych zasadach jak członek zarządu.

Zagadnienie, jakie podmioty odpowiadają na podstawie art. 299 KSH rozważał również Sąd Najwyższy, który uznał, że odpowiedzialność za zobowiązania spółki, wynikającą z tego przepisu ponoszą również likwidatorzy. Wszelkie wątpliwości w tej kwestii zostały rozwiane wraz z dodaniem art. 2991 KSH, który jednoznacznie stanowi, że likwidatorzy sp. z o.o. ponoszą odpowiedzialność na podstawie art. 299 KSH. Argumenty przemawiające za rozszerzeniem zakresu art. 299 KSH również na likwidatorów, nie mają jednak zastosowanie do prokurentów. W związku z tym zarówno w orzecznictwie jak i w doktrynie, nie budzi wątpliwości kwestia, że obecnie prokurent nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 KSH. Potwierdza to w pierwszej kolejności fakt, że podczas dodania do KSH przepisu o odpowiednim stosowaniu art. 299 KSH wobec likwidatorów ustawodawca nie rozszerzył stosowania tego przepisu na prokurentów.

Do 1 stycznia 2016 roku, zgodnie ówczesnym brzmieniem art. 21 ustawy prawo upadłościowe osoby powołane do reprezentowania spółki miały obowiązek złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, jeżeli znajduje się ona w sytuacji, która uzasadnia złożenie takiego wniosku. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku, osoby te ponosiły odpowiedzialność za szkodę jaka została wyrządzona w wyniku tego zaniedbania. Mimo, że niewątpliwie prokurent jest uprawniony do reprezentowania spółki, Sąd Najwyższy w orzeczeniu o sygn. V CSK 177/12 jednoznacznie stwierdził, że ustawa prawo upadłościowe i naprawcze nie nakłada na prokurenta obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. W związku z powyższym, zdaniem SN, nie może on ponosić odpowiedzialności za jego naruszenie.

Prokurent w firmie może ponieść odpowiedzialność z tytułu artykułu 415. Kodeksu Cywilnego. Ten artykuł odwołuje się do zasady odpowiedzialności opartej na winie sprawcy szkody. Oznacza to, że jeżeli źródłem zawinionego zachowania i powstałej szkody jest osoba (prokurent), to poniesie ona odpowiedzialność niezależnie od spółki.

Odpowiedzialność prokurenta w spółce z o.o. związana może być także z przekroczeniem granic umocowania oraz działania fałszywego prokurenta np. po odwołaniu z funkcji.

Odpowiedzialność prokurenta w momencie upadłości